Bệnh Thường Gặp - Gan
là cơ quan đóng vai trò quan trọng thực hiện nhiệm vụ chuyển hóa, tổng
hợp các chất và đào thải độc tố. Hiện nay, tình trạng mắc viêm gan ngày
càng phổ biến.
Theo
TS.BS Đào Việt Hằng, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội: về mặt chuyển hóa, gan
có vai trò chuyển hóa rượu, các loại thuốc, các chất hóa học, trung hòa
và phá hủy các chất độc.
Gan là nơi sản xuất, dự trữ đường, chất béo, các chất vận chuyển trong máu, các yếu tố đông máu. Bên cạnh đó, gan đóng vai trò điều hòa cân bằng của một số loại hormone (hormone sinh dục, tuyến giáp, cortisone). Đồng thời, gan còn là nơi sản xuất mật giúp loại trừ các chất độc ra khỏi cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa.
Gan là nơi sản xuất, dự trữ đường, chất béo, các chất vận chuyển trong máu, các yếu tố đông máu. Bên cạnh đó, gan đóng vai trò điều hòa cân bằng của một số loại hormone (hormone sinh dục, tuyến giáp, cortisone). Đồng thời, gan còn là nơi sản xuất mật giúp loại trừ các chất độc ra khỏi cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa.
Viêm gan
là tình trạng gan bị viêm với nhiều biểu hiện đa dạng bao gồm chán ăn,
mệt mỏi, buồn nôn, vàng da, đau bụng hoặc tiêu chảy. Bệnh có thể biểu
hiện cấp tính hoặc mạn tính dẫn đến các biến chứng như xơ gan hay ung
thư gan. Nguyên nhân hay gặp gây viêm gan bao gồm: nhiễm virus viêm gan
trong đó phổ biến nhất là virus viêm gan B, C, tiếp đến là sử dụng rượu
thường xuyên, sử dụng một số loại thuốc, nhiễm độc hoặc do nguyên nhân
miễn dịch.
Viêm gan do rượu
là tổn thương viêm gan tiến triển do sử dụng rượu trong một thời gian
dài. Đây là một trong những bệnh phổ biến trên thế giới và tại Việt Nam.
Tổn thương gan do rượu gặp ở những bệnh nhân lạm dụng rượu, thường với
mức độ trên 60 gram/ngày đối với nam và trên 20 gram/ngày ở nữ trong
thời gian ít nhất 10 năm.
Uống
quá nhiều rượu là nguyên nhân đứng thứ 3 trong các nguyên nhân gây tử
vong có thể dự phòng được. Ở Việt Nam, chưa có thống kê chính thức về
tình trạng sử dụng rượu và bệnh gan do rượu. Trong một nghiên cứu, tỉ lệ
người Việt Nam có các vấn đề liên quan đến rượu chiếm 25,5% ở nam và
0,7% với nữ. Tổn thương gan do rượu rất đa dạng, thay đổi từ gan nhiễm
mỡ đơn thuần, từ nhẹ đến nặng, giai đoạn muộn sẽ tiến triển đến viêm gan
mạn, xơ gan và ung thư gan. Gan nhiễm mỡ là tổn thương hay gặp nhất, có
tính chất lành tính và có thể đảo ngược được nếu ngừng sử dụng rượu.
Những triệu chứng cảnh báo viêm gan do rượu
Chẩn
đoán viêm gan do rượu là chẩn đoán trực tiếp dựa vào tiền sử uống rượu,
triệu chứng điển hình khi bác sĩ thăm khám, bằng chứng về mặt xét
nghiệm và loại trừ được những nguyên nhân gây viêm gan khác. Các xét
nghiệm bệnh nhân cần làm bao gồm: xét nghiệm virus viêm gan B, virus
viêm gan C để loại trừ các bệnh lý viêm gan do virus, các xét nghiệm
thăm dò các nguyên nhân gây viêm gan khác như bệnh lý đường mật, chuyển
hóa… và các xét nghiệm men gan.
Để
đánh giá chức năng gan, các xét nghiệm thường được chỉ định là sinh hóa
máu đánh giá albumin, bilirubin máu và xét nghiệm đông máu. Rối loạn
đông máu và tăng bilirubin phản ánh mức độ nặng của bệnh và có ý nghĩa
tiên lượng.
Các
phương pháp chẩn đoán hình ảnh ít khi được sử dụng để chẩn đoán viêm
gan do rượu nhưng hữu ích trong loại trừ các bệnh lý gan khác. Siêu âm
là phương pháp hình ảnh có giá thành hợp lý, không xâm nhập và có sẵn ở
nhiều cơ sở y tế. Trên siêu âm có thể thấy hình ảnh gan to và tăng sáng
lan tỏa. Siêu âm còn giúp phát hiện các biến chứng của viêm gan do rượu
như xơ gan, dịch ổ bụng, u gan hoặc loại trừ các nguyên nhân gây vàng da
khác như tắc mật, u đường mật, sỏi mật. Chụp cắt lớp vi tính ổ bụng
hoặc cộng hưởng từ gan mật là những phương pháp đắt tiền, chỉ được sử
dụng trong một số trường hợp nhất định khi nghi ngờ có khối u gan.
Nguyên tắc điều trị
Trong
quá trình theo dõi và điều trị, quan trọng nhất đối với bệnh nhân viêm
gan do rượu là ngừng sử dụng rượu. Nếu ngừng uống rượu, bệnh sẽ ngừng
tiến triển và tổn thương gan do rượu có thể phục hồi dần. Nếu tiếp tục
uống rượu, tổn thương gan sẽ tiếp tục tiến triển và dẫn đến xơ gan.
Những
bệnh nhân nhẹ có thể theo dõi và điều trị tại các phòng khám ngoại trú.
Khi bệnh nhân nặng lên, cần nhập viện và bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng
các thuốc như corticosteroid hoặc pentoxifylilline. Tiên lượng của bệnh
nhân phụ thuộc vào mức độ nặng của bệnh, bệnh nhân đã tiến triển thành
xơ gan chưa và còn tiếp tục uống rượu không.